Ματθαίος Τσαχουρίδης
«Όταν παίζω λύρα πιστεύω ότι γίνεται ένα μαζί μου και ότι της δίνω ψυχή» - «Η ακαδημαϊκή μουσική κατάρτιση σε βοηθά στο να ανοίξεις τα φτερά σου και να πετάξεις στις μουσικές γειτονιές του κόσμου»
Ματθαίος Τσαχουρίδης. Ένας νέος άνθρωπος για το ταλέντο του οποίου ό,τι και να γράψεις είναι λίγα. Η λύρα στα χέρια του παίρνει ζωή μεταφέροντας την ποίηση της ψυχής του και εξιστορεί το μεράκι και τις επιθυμίες των Ποντίων και όχι μόνο. Ο Ματθαίος Τσαχουρίδης αυτοσχεδιάζει και η λύρα στα χέρια του όπως ο ίδιος λέει «αναδεικνύεται στον έξω κόσμο όχι μόνο σαν ένα μουσικό όργανο αλλά ως ένα όργανο που σπάει το φράγμα της δικής του κουλτούρας». Με σεβασμό και αγάπη σε αυτό που υπηρετεί ο Ματθαίος Τσαχουρίδης είναι ένας χαρισματικός νέος με εξαιρετικές σπουδές που καταφέρνει να σε μεταφέρει με τις μουσικές του σε όλο τον κόσμο και αποδεικνύει ότι η ποντιακή λύρα έχει απεριόριστες δυνατότητες.
Τον Ματθαίο Τσαχουρίδη φιλοξένησε ο Σύλλογος Ποντίων Θρυλορίου «Η Κερασούντα και το Γαρς» το Σάββατο το βράδυ στο πλαίσιο των εκδηλώσεων «Παρακάθ’ κι αροθυμίας». Με αφορμή αυτή την παρουσία συνομιλήσαμε μαζί του για τις σπουδές του, για την ποντιακή λύρα αλλά και για την παράδοση.
Να σημειώσουμε ότι ο Ματθαίος Τσαχουρίδης μαζί με τον αδελφό του Κωνσταντίνο, μια θαυμάσια φωνή που μπορεί να τραγουδά άριες από όπερες, βυζαντινούς ύμνους, έντεχνη μουσική αλλά και ξένη μουσική και την Αρετή Κετιμέ στις 28 Ιουλίου θα βρίσκονται στο Εράσμιο της Ξάνθης.
Το παρακάθισμα ουσιαστικά είναι μετάδοση εμπειριών, ήχων, τραγουδιών
ΠτΘ: Η λύρα αποτελεί ένα ξεχωριστό κομμάτι της ποντιακής παράδοσης. Ποια είναι η σχέση σας με αυτή και πώς ξεκίνησε;
Μ.Τ.: Η σχέση μου με τη λύρα είναι βασισμένη σε γερά θεμέλια, διότι ο παππούς ήταν και αυτός λυράρης με καταγωγή από την περιοχή Σάντα του Πόντου, επίσης και ο μπαμπάς παίζει λύρα, με αποτέλεσμα ο ήχος της να ταξιδεύει συνεχώς στους τέσσερις τοίχους τους σπιτιού μας. Δεν υπήρξε μέρα που αυτός ο ήχος να μη βρισκόταν γύρω από τα αυτιά. Για αυτό όπως είπα και σε παλιότερες συνεντεύξεις μου είμαι ταγμένος στην ποντιακή λύρα. Έχω βιώσει τη μουσική της, όλα αυτά τα ακούσματα. Είχα την τύχη να προλάβω και παλαιούς λυράρηδες, τραγουδιστές, φίλους του παππού, να ζήσω μέσα σε παρακάθια, δεν θα πω μουχαμπέτια, γιατί το μουχαμπέτ’ είναι τούρκικη λέξη, το παρακάθ’ ταιριάζει καλύτερα στην σημερινή κοινωνία, διότι στην ουσία παρακάθισμα είναι αυτό που κάνουμε, είναι μια μετάδοση εμπειριών, ήχων, τραγουδιών.
Το πανελλήνιο πρώτο βραβείο παραδοσιακής μουσικής καθόρισε την πορεία μου
ΠτΘ: Πόσο καθοριστικό ήταν για την εξέλιξή σας το πρώτο πανελλήνιο βραβείο παραδοσιακής μουσικής, σε διαγωνισμό που διοργάνωσε το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών;
Μ.Τ.: Μπορώ να πω ότι ήταν σταθμός στην μουσική μου καριέρα, διότι πάντα ήθελα να ασχοληθώ με τη μουσική. Πιστεύω ότι το πρώτο αυτό βραβείο καθόρισε τη μέχρι τώρα πορεία μου και ότι με την αναγνώριση αυτού του βραβείου, μου δόθηκε η ευκαιρία μέσα από ένα φωτισμένο άνθρωπο, ο οποίος επίσης από μικρό παιδί με παρακολουθούσε και αναγνώριζε την αγάπη που έχω για τη μουσική, τον μητροπολίτη Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας, κ. Παντελεήμονα, μου δόθηκε η ευκαιρία με υποτροφία της Ιεράς Μητρόπολης να σπουδάσω στο Λονδίνο, να συνεχίσω τις μουσικές μου σπουδές, και μέσα σε δέκα χρόνια να καταφέρω να έχω το προπτυχιακό σε αυτές, μεταπτυχιακό στην εθνικομουσιολογία και διδακτορικό στη μουσική πρακτική, το πρώτο ξενόγλωσσο διδακτορικό το οποίο αναφέρεται στις μουσικές δυνατότητες της ποντιακής λύρας.
Θεωρώ ότι η ποντιακή λύρα είναι προέκταση του σώματός μου
ΠτΘ: Όταν σας βλέπει κάποιος να παίζεται λύρα θεωρεί ότι το όργανο αυτό είναι ένα «παιχνιδάκι» στα χέρια σας. Πιστεύετε ότι αυτό είναι αποτέλεσμα των σπουδών σας ή σημαντικό ρόλο παίζει το συναίσθημα;
Μ.Τ.: Θα σταθώ στο δεύτερο γιατί θεωρώ ότι κυρίως είναι η ψυχή, η καρδιά και το συναίσθημα. Θεωρώ ότι η ποντιακή λύρα είναι προέκταση του σώματός μου. Έτσι το έβλεπα από μικρό παιδί, έτσι το βλέπω και τώρα, και εύχομαι να μου δώσει ο θεός να συνεχίσω να έχω και αυτήν, ας μου επιτραπεί η έκφραση, «ερωτική σχέση» με την ποντιακή λύρα, και ας είναι κάτι άψυχο. Πιστεύω ότι γίνεται ένα μαζί μου και ότι της δίνω ψυχή. Από εκεί και πέρα όμως η ακαδημαϊκή κατάρτιση πάνω στη μουσική σου ανοίγει άλλους ορίζοντες. Σίγουρα βοηθά στο να ανοίξεις τα φτερά σου και να πετάξεις στις μουσικές γειτονιές του κόσμου. Είναι ένας σπουδαίος παράγοντας. Δεν είναι μόνο η ψυχή, αλλά ο κάθε μουσικός, δεν μιλώ συγκεκριμένα για αυτούς που παίζουν ποντιακή λύρα, πρέπει στη σημερινή εποχή απαραίτητα να έχει μια σχετική ακαδημαϊκή κατάρτιση, αν θέλετε μπορείτε να το πείτε μόρφωση, ώστε να γνωρίζει και θεωρητικά τι σημαίνουν όλα αυτά που εκτελεί με το όργανο που λέγεται ποντιακή λύρα, αλλά και με το κάθε όργανο.
ΠτΘ: Όταν παίζετε αποδίδετε και εκφράζετε την παράδοση των Ελλήνων του Πόντου αλλά θα μπορούσε να πει κάποιος ότι βάζετε και δικές σας μουσικές απόψεις. Είναι έτσι;
Μ.Τ.: Είναι ακριβώς όπως το λέτε. Βέβαια, πάντα διαχωρίζω τη θέση μου και λέω ότι η μουσική μας παράδοση, αυτό δηλαδή που μας έχει μεταφερθεί και δοθεί και θα πρέπει να το διατηρήσουμε, αναμφισβήτητα πρέπει να παραμείνει σε αυτά τα ακούσματα που έχουμε συνηθίσει από τους παλαιότερους, διότι η παράδοση είναι ένα δυναμικό στοιχείο που εξελίσσεται μέσα στο χρόνο από εκεί και πέρα όμως έρχεται και η τέχνη η οποία είναι απεριόριστη. Έτσι λοιπόν κάνω και πειράματα με τον ήχο της ποντιακής λύρας γιατί τη βλέπω σαν ένα μουσικό όργανο, δεν είναι το όργανο που παίζει μόνο ποντιακή μουσική και για αυτό πολλές φορές έρχομαι σε αντίθεση με μερικούς σκληροπυρηνικούς θα έλεγα οι οποίοι αμφισβητώ για το αν έχουν κάποια ακαδημαϊκή κατάρτιση ή για το αν γνωρίζουν πραγματικά με το να επιμένουν λυσσαλέα με το βούρδουλα και ότι με τη λύρα πρέπει να παίζεις ποντιακά τραγούδια. Γιατί αυτό δεν μπορούσαν να το πουν στο Γώγο τον Πετρίδη; Γιατί δεν τολμούν να πουν κάτι τέτοιο στο Βασίλη Σαλέα; Γιατί το κλαρίνο να παίζει και άλλα και όχι μόνο ηπειρώτικα ή στεριανά; Γιατί το βιολί να παίζει μόνο κλασική μουσική; Δεν έχει σημασία αν είναι ευρείας αποδοχής το βιολί είναι ένα μουσικό όργανο. Για αυτό λοιπόν έρχομαι στην άλλη πλευρά στην άλλη όψη του νομίσματος στην τέχνη η οποία είναι απεριόριστη και ένα μουσικό δεν μπορείς να τον περιορίσεις από τη στιγμή που διαχωρίζει τη θέση του και όταν παίζει ποντιακή μουσική παράδοση πραγματικά από τη λύρα ακούγεται ποντιακή λύρα και όταν βάζει τη λύρα σε μια συμφωνική ορχήστρα, έχω κάνει πολλά πράγματα τέτοια πλέον η λύρα αναδεικνύεται στον έξω κόσμο όχι μόνο σαν ένα μουσικό όργανο αλλά ως ένα όργανο που σπάει το φράγμα της δικής του κουλτούρας και μπαίνει σε μια παγκοσμιοποιημένη αποκλειστικότητα και γίνεται γνωστή ως το σύμβολο των ποντίων.
Ο Μίμης Πλέσσας είδε ότι η λύρα έχει και άλλες δυνατότητες
ΠτΘ: Στο πλαίσιο αυτό θα μπορούσαμε να πούμε ότι ήταν και η συνεργασία και με τον Μίμη Πλέσσα;
Μ.Τ.: Μάλιστα. Ο Μίμης Πλέσσας αναγνώρισε, θα έλεγα ότι ήταν από τους πρώτους που διείδαν αυτά τα πειράματα, δεν θέλω να πω το ταλέντο, το ταλέντο είναι μεγάλη κουβέντα, ταλαντούχος ήταν ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι, ο Πικάσο, ο Παβαρότι, γιατί εξέλιξαν στο μέγιστο, αν και δεν υπάρχει τέλος στην τέχνη, υπάρχει άπειρο, αλλά τουλάχιστον μπόρεσαν και εξέλιξαν στο άπειρο την τέχνη τους. Να σημειώσω ότι όλα όσα κάνω, τα κάνω με αγάπη. Ο Μίμης Πλέσσας λοιπόν διείδε ότι η λύρα έχει και άλλες δυνατότητες και έτσι προέκυψε η συνεργασία μας στην ταινία «Τα παιδιά της Νιόβης» που προβλήθηκε από τη ΝΕΤ και με αυτό τον τρόπο έγινε το βάπτισμα της ποντιακής λύρας στην νεότερη νεοελληνική δισκογραφία, στο ελληνικό μουσικό γίγνεσθαι.
ΠτΘ; Πιστεύετε ότι επηρεάζει αρνητικά την καθημερινή χρήση της παραδοσιακής μουσικής, ως ένα μέσο έκφρασης και ψυχαγωγίας, το γεγονός ότι ανάγεται αυτή σε διατηρητέο μνημείο;
Μ.Τ.: Δεν θα έλεγα ότι ανάγεται σε διατηρητέο μνημείο. Θα έλεγα ότι ίσα – ίσα εξελίσσεται, του δίνουμε ζωή. Δεν το περιορίζουμε στα στενά όρια της παράδοσης ώστε να πεθάνει και να γνωρίζεται από συγκεκριμένο ελληνικό αυτί. Γιατί κακά τα ψέματα μόνο οι Πόντιοι μπορούν να αντέξουν αυτό το άκουσμα που το έχουν βιώσει. Άρα ίσα – ίσα θα έλεγα ότι επηρεάζεται γιατί έχουμε δέκτες των μελωδιών και των ήχων και της παρουσίας της ποντιακής λύρας ακροατών, θεατών, οι οποίοι δεν τους δόθηκε ποτέ αυτή η ευκαιρία. Τώρα τους δίνεται η ευκαιρία να γνωρίσουν και την παράδοσή μας και το τι σημαίνει αυτή η λύρα, τι συμβολισμό έχει αυτό το όργανο, και τι ιστορία κουβαλά.
Είμαι τυχερός που μπορώ να κάνω γνωστή στα πέρατα του κόσμου την ποντιακή λύρα
ΠτΘ: Ταξιδέψατε την ποντιακή λύρα σε όλο τον κόσμο. Ποια είναι τα συναισθήματά σας από το γεγονός αυτό;
Μ.Τ.: Θεωρώ τον εαυτό μου τυχερό και εύχομαι ο θεός να μου δίνει δύναμη να συνεχίσω να κάνω αυτό που κάνω. Πιστεύω ειλικρινά, μιλώ με όλη μου την ταπεινότητα, ότι ήρθα στον κόσμο αυτό για να κάνω αυτό το πράγμα, για να δώσω χαρά στον κόσμο με τη μουσική μου και να κάνω γνωστή όσο μπορώ στα πέρατα της οικουμένης αυτό το οργανάκι που λέγεται ποντιακή λύρα.
Κάθε φορά που βγαίνω εκτός συνόρων ζω ένα όνειρο
ΠτΘ: Έχετε συνεργαστεί με πάρα πολλούς καλλιτέχνες και ξένους. Τι σημαίνει να παίζει λύρα κάποιος στο Αφγανιστάν για παράδειγμα ή στην Τουρκία;
Μ.Τ.: Καταρχήν είναι πολύ μεγάλη η συγκίνηση. Πραγματικά θα ήθελα εσείς, και ο κάθε αναγνώστης αυτής της συνέντευξης, να μπορούσε να ζήσει το όνειρο που ζω κάθε φορά που βγαίνω έξω από τα σύνορα του ελληνισμού και έρχομαι αντιμέτωπος με ένα κόσμο, και το λέω και ανατριχιάζω, δείχνει ένα τεράστιο σεβασμό στους Έλληνες, στον Έλληνα. Και αυτό το λέω με σιγουριά λόγω εμπειρίας, το έχω ζήσει και το έχω γευτεί ο ίδιος ιδιαίτερα σε χώρες όπως το Αφγανιστάν, στην Περσία στην Τεχεράνη, ακόμη και στην Τουρκία. Δεν μπορείτε να φανταστείτε τη συγκίνηση του κόσμου που ακούει ποντιακή μουσική και διάφορες μελωδίες από την ποντιακή λύρα. Το συνδέει άμεσα με τον ελληνισμό. Έξω από τα σύνορα της Ελλάδος είμαστε οι πρεσβευτές της. Πρεσβεύουμε το οικουμενικό ελληνικό πνεύμα.
ΠτΘ: Σας έχουμε δει στην τηλεόραση να παίζετε λύρες και άλλων χωρών. Ποια είναι η σχέση που υπάρχει ανάμεσα σε αυτά τα όργανα τα οποία είναι γνωστά με το όνομα λύρα;
Μ.Τ.: Κατ’ αρχήν λύρες υπάρχουν από τη λύρα της Καλαβρίας, της Κάτω Ιταλίας, μέχρι και την Ιαπωνία. Όταν λέμε λύρες κατά την επιστημονική ορολογία εννοούμε τοξωτά έγχορδα. Η λύρα είναι δηλαδή ένα μουσικό όργανο με χορδές, είτε αυτές είναι μεταλλικές είτε από ζώο, που παίζονται με δοξάρι. Αυτή είναι η πρώτη οικογένεια. Από εκεί και πέρα υπάρχουν πάρα πολλές ομοιότητες σε τεχνικές παιξίματος, αλλά ο κάθε λαός ανάλογα με το φαγητό που τρώει, ανάλογα με τη θρησκεία του, ανάλογα με το πώς ερωτεύεται, με το πώς γράφει ποίηση για τη φύση, για τον έρωτα, για τα ταξίδια, μπορεί και προσαρμόζει αυτές τις τεχνικές με μια διαφορετική έκφραση. Αυτό είναι που διακρίνει και την κάθε λύρα κατά την άποψή μου. Από εκεί και πέρα υπάρχουν διαφορές όσον αφορά στην κατασκευή, το ρεπερτόριο, και τον ήχο βέβαια.
Η μουσική θα εξακολουθεί να είναι μία
ΠτΘ: Η μουσική όμως είναι μία τελικά…
Μ.Τ.: Η μουσική είναι μία και θα εξακολουθεί να είναι μία. Δεν θα είναι ούτε δύο ούτε τρεις. Αυτό δεν πρόκειται να αλλάξει ποτέ. Σε οποιαδήποτε κατάσταση κι αν βρισκόμαστε οι ήχοι που ακούμε είναι μουσικοί. Η μουσική είναι μία και οι νότες είναι επτά μπορούν να εκφράζονται με διαφορετικότητα αλλά αυτό το θείο άκουσμα της μουσικής, αυτή η θεία τέχνη δεν παύει να είναι μία.
ΠτΘ: Πιστεύετε ότι η ποντιακή λύρα έχει μέλλον; Υπάρχουν νέα παιδιά που ασχολούνται;
Μ.Τ.: Με βεβαιότητα θα σας πω ότι αυτή τη στιγμή που μιλάμε υπάρχουν πάνω από 5000 νέοι και νέες, αλλά και μεγάλης ηλικίας άτομα, που ασχολούνται με την μουσική. Λέω ένα συμβολικό αριθμό και μιλώ βάσει της μικρής εμπειρίας που έχω και βάσει αυτών που έχω δει και έχω ακούσει. Μπορεί να είναι και δέκα χιλιάδες. Υπάρχει κόσμος που ασχολείται και μαθαίνει ποντιακή λύρα. Σε κάθε ποντιακό σπίτι που μπαίνεις υπάρχει και μια λύρα κρεμασμένη στον τοίχο για να τους θυμίζει την ιστορία τους, την κουλτούρα τους, τη μουσική τους, το σύμβολο, τον Πόντο. Διότι κακά τα ψέματα έχουμε φύγει από το γεωγραφικό μας χώρο, πλέον δεν ζούμε, δεν ερωτευόμαστε δεν κοινωνικοποιούμαστε στον Πόντο.
Τον Ματθαίο Τσαχουρίδη φιλοξένησε ο Σύλλογος Ποντίων Θρυλορίου «Η Κερασούντα και το Γαρς» το Σάββατο το βράδυ στο πλαίσιο των εκδηλώσεων «Παρακάθ’ κι αροθυμίας». Με αφορμή αυτή την παρουσία συνομιλήσαμε μαζί του για τις σπουδές του, για την ποντιακή λύρα αλλά και για την παράδοση.
Να σημειώσουμε ότι ο Ματθαίος Τσαχουρίδης μαζί με τον αδελφό του Κωνσταντίνο, μια θαυμάσια φωνή που μπορεί να τραγουδά άριες από όπερες, βυζαντινούς ύμνους, έντεχνη μουσική αλλά και ξένη μουσική και την Αρετή Κετιμέ στις 28 Ιουλίου θα βρίσκονται στο Εράσμιο της Ξάνθης.
Το παρακάθισμα ουσιαστικά είναι μετάδοση εμπειριών, ήχων, τραγουδιών
ΠτΘ: Η λύρα αποτελεί ένα ξεχωριστό κομμάτι της ποντιακής παράδοσης. Ποια είναι η σχέση σας με αυτή και πώς ξεκίνησε;
Μ.Τ.: Η σχέση μου με τη λύρα είναι βασισμένη σε γερά θεμέλια, διότι ο παππούς ήταν και αυτός λυράρης με καταγωγή από την περιοχή Σάντα του Πόντου, επίσης και ο μπαμπάς παίζει λύρα, με αποτέλεσμα ο ήχος της να ταξιδεύει συνεχώς στους τέσσερις τοίχους τους σπιτιού μας. Δεν υπήρξε μέρα που αυτός ο ήχος να μη βρισκόταν γύρω από τα αυτιά. Για αυτό όπως είπα και σε παλιότερες συνεντεύξεις μου είμαι ταγμένος στην ποντιακή λύρα. Έχω βιώσει τη μουσική της, όλα αυτά τα ακούσματα. Είχα την τύχη να προλάβω και παλαιούς λυράρηδες, τραγουδιστές, φίλους του παππού, να ζήσω μέσα σε παρακάθια, δεν θα πω μουχαμπέτια, γιατί το μουχαμπέτ’ είναι τούρκικη λέξη, το παρακάθ’ ταιριάζει καλύτερα στην σημερινή κοινωνία, διότι στην ουσία παρακάθισμα είναι αυτό που κάνουμε, είναι μια μετάδοση εμπειριών, ήχων, τραγουδιών.
Το πανελλήνιο πρώτο βραβείο παραδοσιακής μουσικής καθόρισε την πορεία μου
ΠτΘ: Πόσο καθοριστικό ήταν για την εξέλιξή σας το πρώτο πανελλήνιο βραβείο παραδοσιακής μουσικής, σε διαγωνισμό που διοργάνωσε το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών;
Μ.Τ.: Μπορώ να πω ότι ήταν σταθμός στην μουσική μου καριέρα, διότι πάντα ήθελα να ασχοληθώ με τη μουσική. Πιστεύω ότι το πρώτο αυτό βραβείο καθόρισε τη μέχρι τώρα πορεία μου και ότι με την αναγνώριση αυτού του βραβείου, μου δόθηκε η ευκαιρία μέσα από ένα φωτισμένο άνθρωπο, ο οποίος επίσης από μικρό παιδί με παρακολουθούσε και αναγνώριζε την αγάπη που έχω για τη μουσική, τον μητροπολίτη Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας, κ. Παντελεήμονα, μου δόθηκε η ευκαιρία με υποτροφία της Ιεράς Μητρόπολης να σπουδάσω στο Λονδίνο, να συνεχίσω τις μουσικές μου σπουδές, και μέσα σε δέκα χρόνια να καταφέρω να έχω το προπτυχιακό σε αυτές, μεταπτυχιακό στην εθνικομουσιολογία και διδακτορικό στη μουσική πρακτική, το πρώτο ξενόγλωσσο διδακτορικό το οποίο αναφέρεται στις μουσικές δυνατότητες της ποντιακής λύρας.
Θεωρώ ότι η ποντιακή λύρα είναι προέκταση του σώματός μου
ΠτΘ: Όταν σας βλέπει κάποιος να παίζεται λύρα θεωρεί ότι το όργανο αυτό είναι ένα «παιχνιδάκι» στα χέρια σας. Πιστεύετε ότι αυτό είναι αποτέλεσμα των σπουδών σας ή σημαντικό ρόλο παίζει το συναίσθημα;
Μ.Τ.: Θα σταθώ στο δεύτερο γιατί θεωρώ ότι κυρίως είναι η ψυχή, η καρδιά και το συναίσθημα. Θεωρώ ότι η ποντιακή λύρα είναι προέκταση του σώματός μου. Έτσι το έβλεπα από μικρό παιδί, έτσι το βλέπω και τώρα, και εύχομαι να μου δώσει ο θεός να συνεχίσω να έχω και αυτήν, ας μου επιτραπεί η έκφραση, «ερωτική σχέση» με την ποντιακή λύρα, και ας είναι κάτι άψυχο. Πιστεύω ότι γίνεται ένα μαζί μου και ότι της δίνω ψυχή. Από εκεί και πέρα όμως η ακαδημαϊκή κατάρτιση πάνω στη μουσική σου ανοίγει άλλους ορίζοντες. Σίγουρα βοηθά στο να ανοίξεις τα φτερά σου και να πετάξεις στις μουσικές γειτονιές του κόσμου. Είναι ένας σπουδαίος παράγοντας. Δεν είναι μόνο η ψυχή, αλλά ο κάθε μουσικός, δεν μιλώ συγκεκριμένα για αυτούς που παίζουν ποντιακή λύρα, πρέπει στη σημερινή εποχή απαραίτητα να έχει μια σχετική ακαδημαϊκή κατάρτιση, αν θέλετε μπορείτε να το πείτε μόρφωση, ώστε να γνωρίζει και θεωρητικά τι σημαίνουν όλα αυτά που εκτελεί με το όργανο που λέγεται ποντιακή λύρα, αλλά και με το κάθε όργανο.
ΠτΘ: Όταν παίζετε αποδίδετε και εκφράζετε την παράδοση των Ελλήνων του Πόντου αλλά θα μπορούσε να πει κάποιος ότι βάζετε και δικές σας μουσικές απόψεις. Είναι έτσι;
Μ.Τ.: Είναι ακριβώς όπως το λέτε. Βέβαια, πάντα διαχωρίζω τη θέση μου και λέω ότι η μουσική μας παράδοση, αυτό δηλαδή που μας έχει μεταφερθεί και δοθεί και θα πρέπει να το διατηρήσουμε, αναμφισβήτητα πρέπει να παραμείνει σε αυτά τα ακούσματα που έχουμε συνηθίσει από τους παλαιότερους, διότι η παράδοση είναι ένα δυναμικό στοιχείο που εξελίσσεται μέσα στο χρόνο από εκεί και πέρα όμως έρχεται και η τέχνη η οποία είναι απεριόριστη. Έτσι λοιπόν κάνω και πειράματα με τον ήχο της ποντιακής λύρας γιατί τη βλέπω σαν ένα μουσικό όργανο, δεν είναι το όργανο που παίζει μόνο ποντιακή μουσική και για αυτό πολλές φορές έρχομαι σε αντίθεση με μερικούς σκληροπυρηνικούς θα έλεγα οι οποίοι αμφισβητώ για το αν έχουν κάποια ακαδημαϊκή κατάρτιση ή για το αν γνωρίζουν πραγματικά με το να επιμένουν λυσσαλέα με το βούρδουλα και ότι με τη λύρα πρέπει να παίζεις ποντιακά τραγούδια. Γιατί αυτό δεν μπορούσαν να το πουν στο Γώγο τον Πετρίδη; Γιατί δεν τολμούν να πουν κάτι τέτοιο στο Βασίλη Σαλέα; Γιατί το κλαρίνο να παίζει και άλλα και όχι μόνο ηπειρώτικα ή στεριανά; Γιατί το βιολί να παίζει μόνο κλασική μουσική; Δεν έχει σημασία αν είναι ευρείας αποδοχής το βιολί είναι ένα μουσικό όργανο. Για αυτό λοιπόν έρχομαι στην άλλη πλευρά στην άλλη όψη του νομίσματος στην τέχνη η οποία είναι απεριόριστη και ένα μουσικό δεν μπορείς να τον περιορίσεις από τη στιγμή που διαχωρίζει τη θέση του και όταν παίζει ποντιακή μουσική παράδοση πραγματικά από τη λύρα ακούγεται ποντιακή λύρα και όταν βάζει τη λύρα σε μια συμφωνική ορχήστρα, έχω κάνει πολλά πράγματα τέτοια πλέον η λύρα αναδεικνύεται στον έξω κόσμο όχι μόνο σαν ένα μουσικό όργανο αλλά ως ένα όργανο που σπάει το φράγμα της δικής του κουλτούρας και μπαίνει σε μια παγκοσμιοποιημένη αποκλειστικότητα και γίνεται γνωστή ως το σύμβολο των ποντίων.
Ο Μίμης Πλέσσας είδε ότι η λύρα έχει και άλλες δυνατότητες
ΠτΘ: Στο πλαίσιο αυτό θα μπορούσαμε να πούμε ότι ήταν και η συνεργασία και με τον Μίμη Πλέσσα;
Μ.Τ.: Μάλιστα. Ο Μίμης Πλέσσας αναγνώρισε, θα έλεγα ότι ήταν από τους πρώτους που διείδαν αυτά τα πειράματα, δεν θέλω να πω το ταλέντο, το ταλέντο είναι μεγάλη κουβέντα, ταλαντούχος ήταν ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι, ο Πικάσο, ο Παβαρότι, γιατί εξέλιξαν στο μέγιστο, αν και δεν υπάρχει τέλος στην τέχνη, υπάρχει άπειρο, αλλά τουλάχιστον μπόρεσαν και εξέλιξαν στο άπειρο την τέχνη τους. Να σημειώσω ότι όλα όσα κάνω, τα κάνω με αγάπη. Ο Μίμης Πλέσσας λοιπόν διείδε ότι η λύρα έχει και άλλες δυνατότητες και έτσι προέκυψε η συνεργασία μας στην ταινία «Τα παιδιά της Νιόβης» που προβλήθηκε από τη ΝΕΤ και με αυτό τον τρόπο έγινε το βάπτισμα της ποντιακής λύρας στην νεότερη νεοελληνική δισκογραφία, στο ελληνικό μουσικό γίγνεσθαι.
ΠτΘ; Πιστεύετε ότι επηρεάζει αρνητικά την καθημερινή χρήση της παραδοσιακής μουσικής, ως ένα μέσο έκφρασης και ψυχαγωγίας, το γεγονός ότι ανάγεται αυτή σε διατηρητέο μνημείο;
Μ.Τ.: Δεν θα έλεγα ότι ανάγεται σε διατηρητέο μνημείο. Θα έλεγα ότι ίσα – ίσα εξελίσσεται, του δίνουμε ζωή. Δεν το περιορίζουμε στα στενά όρια της παράδοσης ώστε να πεθάνει και να γνωρίζεται από συγκεκριμένο ελληνικό αυτί. Γιατί κακά τα ψέματα μόνο οι Πόντιοι μπορούν να αντέξουν αυτό το άκουσμα που το έχουν βιώσει. Άρα ίσα – ίσα θα έλεγα ότι επηρεάζεται γιατί έχουμε δέκτες των μελωδιών και των ήχων και της παρουσίας της ποντιακής λύρας ακροατών, θεατών, οι οποίοι δεν τους δόθηκε ποτέ αυτή η ευκαιρία. Τώρα τους δίνεται η ευκαιρία να γνωρίσουν και την παράδοσή μας και το τι σημαίνει αυτή η λύρα, τι συμβολισμό έχει αυτό το όργανο, και τι ιστορία κουβαλά.
Είμαι τυχερός που μπορώ να κάνω γνωστή στα πέρατα του κόσμου την ποντιακή λύρα
ΠτΘ: Ταξιδέψατε την ποντιακή λύρα σε όλο τον κόσμο. Ποια είναι τα συναισθήματά σας από το γεγονός αυτό;
Μ.Τ.: Θεωρώ τον εαυτό μου τυχερό και εύχομαι ο θεός να μου δίνει δύναμη να συνεχίσω να κάνω αυτό που κάνω. Πιστεύω ειλικρινά, μιλώ με όλη μου την ταπεινότητα, ότι ήρθα στον κόσμο αυτό για να κάνω αυτό το πράγμα, για να δώσω χαρά στον κόσμο με τη μουσική μου και να κάνω γνωστή όσο μπορώ στα πέρατα της οικουμένης αυτό το οργανάκι που λέγεται ποντιακή λύρα.
Κάθε φορά που βγαίνω εκτός συνόρων ζω ένα όνειρο
ΠτΘ: Έχετε συνεργαστεί με πάρα πολλούς καλλιτέχνες και ξένους. Τι σημαίνει να παίζει λύρα κάποιος στο Αφγανιστάν για παράδειγμα ή στην Τουρκία;
Μ.Τ.: Καταρχήν είναι πολύ μεγάλη η συγκίνηση. Πραγματικά θα ήθελα εσείς, και ο κάθε αναγνώστης αυτής της συνέντευξης, να μπορούσε να ζήσει το όνειρο που ζω κάθε φορά που βγαίνω έξω από τα σύνορα του ελληνισμού και έρχομαι αντιμέτωπος με ένα κόσμο, και το λέω και ανατριχιάζω, δείχνει ένα τεράστιο σεβασμό στους Έλληνες, στον Έλληνα. Και αυτό το λέω με σιγουριά λόγω εμπειρίας, το έχω ζήσει και το έχω γευτεί ο ίδιος ιδιαίτερα σε χώρες όπως το Αφγανιστάν, στην Περσία στην Τεχεράνη, ακόμη και στην Τουρκία. Δεν μπορείτε να φανταστείτε τη συγκίνηση του κόσμου που ακούει ποντιακή μουσική και διάφορες μελωδίες από την ποντιακή λύρα. Το συνδέει άμεσα με τον ελληνισμό. Έξω από τα σύνορα της Ελλάδος είμαστε οι πρεσβευτές της. Πρεσβεύουμε το οικουμενικό ελληνικό πνεύμα.
ΠτΘ: Σας έχουμε δει στην τηλεόραση να παίζετε λύρες και άλλων χωρών. Ποια είναι η σχέση που υπάρχει ανάμεσα σε αυτά τα όργανα τα οποία είναι γνωστά με το όνομα λύρα;
Μ.Τ.: Κατ’ αρχήν λύρες υπάρχουν από τη λύρα της Καλαβρίας, της Κάτω Ιταλίας, μέχρι και την Ιαπωνία. Όταν λέμε λύρες κατά την επιστημονική ορολογία εννοούμε τοξωτά έγχορδα. Η λύρα είναι δηλαδή ένα μουσικό όργανο με χορδές, είτε αυτές είναι μεταλλικές είτε από ζώο, που παίζονται με δοξάρι. Αυτή είναι η πρώτη οικογένεια. Από εκεί και πέρα υπάρχουν πάρα πολλές ομοιότητες σε τεχνικές παιξίματος, αλλά ο κάθε λαός ανάλογα με το φαγητό που τρώει, ανάλογα με τη θρησκεία του, ανάλογα με το πώς ερωτεύεται, με το πώς γράφει ποίηση για τη φύση, για τον έρωτα, για τα ταξίδια, μπορεί και προσαρμόζει αυτές τις τεχνικές με μια διαφορετική έκφραση. Αυτό είναι που διακρίνει και την κάθε λύρα κατά την άποψή μου. Από εκεί και πέρα υπάρχουν διαφορές όσον αφορά στην κατασκευή, το ρεπερτόριο, και τον ήχο βέβαια.
Η μουσική θα εξακολουθεί να είναι μία
ΠτΘ: Η μουσική όμως είναι μία τελικά…
Μ.Τ.: Η μουσική είναι μία και θα εξακολουθεί να είναι μία. Δεν θα είναι ούτε δύο ούτε τρεις. Αυτό δεν πρόκειται να αλλάξει ποτέ. Σε οποιαδήποτε κατάσταση κι αν βρισκόμαστε οι ήχοι που ακούμε είναι μουσικοί. Η μουσική είναι μία και οι νότες είναι επτά μπορούν να εκφράζονται με διαφορετικότητα αλλά αυτό το θείο άκουσμα της μουσικής, αυτή η θεία τέχνη δεν παύει να είναι μία.
ΠτΘ: Πιστεύετε ότι η ποντιακή λύρα έχει μέλλον; Υπάρχουν νέα παιδιά που ασχολούνται;
Μ.Τ.: Με βεβαιότητα θα σας πω ότι αυτή τη στιγμή που μιλάμε υπάρχουν πάνω από 5000 νέοι και νέες, αλλά και μεγάλης ηλικίας άτομα, που ασχολούνται με την μουσική. Λέω ένα συμβολικό αριθμό και μιλώ βάσει της μικρής εμπειρίας που έχω και βάσει αυτών που έχω δει και έχω ακούσει. Μπορεί να είναι και δέκα χιλιάδες. Υπάρχει κόσμος που ασχολείται και μαθαίνει ποντιακή λύρα. Σε κάθε ποντιακό σπίτι που μπαίνεις υπάρχει και μια λύρα κρεμασμένη στον τοίχο για να τους θυμίζει την ιστορία τους, την κουλτούρα τους, τη μουσική τους, το σύμβολο, τον Πόντο. Διότι κακά τα ψέματα έχουμε φύγει από το γεωγραφικό μας χώρο, πλέον δεν ζούμε, δεν ερωτευόμαστε δεν κοινωνικοποιούμαστε στον Πόντο.
Τσαχουρίδης Ματθαίος
Ο Ματθαίος Τσαχουρίδης γεννήθηκε στη Βέροια. Σε ηλικία 9 ετών, ο μικρός τότε Μακούλης, όπως πολλοί τον αποκαλούν και σήμερα, ξεκίνησε να παίζει την ποντιακή λύρα την οποία έμαθε από τον παππού του, γνωστό λυράρη της περιοχής. Από τότε μέχρι και σήμερα, η ποντιακή λύρα είναι το μουσικό όργανο με το οποίο ο Ματθαίος εκφράζει τη βαθιά του αφοσίωση, αγάπη και σεβασμό σε αυτό που υπηρετεί. Η δεξιοτεχνία του και ο τρόπος με τον οποίο ο Ματθαίος αποδίδει και εκφράζει τη μουσική παράδοση των Ελλήνων του Πόντου, αλλά και τις δικές του μουσικές απόψεις μέσα από το παίξιμο της λύρας του, δεν άργησαν να αναγνωριστούν. Σε ηλικία 12 ετών, κάνει την πρώτη του δισκογραφική δουλειά και ακολουθούν άλλες πέντε. Τον Μάιο του 1996 κερδίζει το πρώτο Πανελλήνιο βραβείο παραδοσιακής μουσικής, σε διαγωνισμό που διοργάνωσε το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Αμέσως μετά, η Ιερά Μητρόπολις Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας, παραχωρεί στον Ματθαίο υποτροφία για σπουδές στο εξωτερικό. Στο Λονδίνο, όπου βρίσκεται ακόμη και σήμερα, ο Ματθαίος είναι πτυχιούχος Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Goldsmiths του Λονδίνου, έχει στο ενεργητικό του μεταπτυχιακό Masters στην Εθνομουσικολογία και διδακτορικό του Μουσικού Τμήματος του Πανεπιστημίου. Το θέμα της διατριβής του ήταν «Η Ποντιακή Λύρα στη σύγχρονη Ελλάδα». Τον Ιανουάριο του 2005, ο Ματθαίος κερδίζει το Πρώτο Βραβείο του Ιδρύματος Τεχνών Βρετανίας, ως ο καλύτερος ερμηνευτής παραδοσιακού οργάνου στο Ηνωμένο Βασίλειο. Έχει συμμετάσχει με την ποντιακή λύρα στα φεστιβάλ παγκόσμιας μουσικής WOMAD (Αγγλία 2001 και 2005) και WOMEX (Ολλανδία 2002), στην Όπερα του Παλέρμο στη Σικελία για την UNESCO (Ιταλία 002) και στο Royal Albert Hall του Λονδίνου σε ένα φιλανθρωπικό κονσέρτο για τα παιδιά του Αφγανιστάν (Αγγλία 2002). Έχει εκτελέσει διάφορες συνθέσεις και έργα με την ποντιακή λύρα για το ραδιόφωνο του BBC και το 2004 ερμηνεύει με τη λύρα του το μουσικό Ολυμπιακό θέμα της τηλεόρασης του BBC για τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας, συνοδευόμενος από την Συμφωνική Ορχήστρα της Πράγας. Τον Αύγουστο του 2004 συνεργάζεται με τον Πέρση λυράρη Αρντεσίρ Καμκάρ στην Τεχεράνη. Αποκορύφωση στη μέχρι τώρα συναυλιακή του πορεία, αποτελεί η εμφάνισή του στο Ηρώδειο για την έναρξη του φεστιβάλ Αθηνών 2005. Εκεί ερμηνεύει με την ποντιακή λύρα συνθέσεις του Μίμη Πλέσσα υπό τη διεύθυνσή του και τη συνοδεία της Ορχήστρας Σύγχρονης Μουσικής της ΕΡΤ. Ο Ματθαίος εκτός από ποντιακή λύρα παίζει και άλλα έγχορδα μουσικά όργανα όπως βιολί, λαούτο, ούτι, μπουζούκι, κιθάρα, Ιρανική λύρα, Αφγανικό ρεμπάπ, καθώς επίσης και την Αφγανική και Ουζμπέκικη λύρα.
Το 2005 βραβεύεται από το Ελληνικό Ίδρυμα Λονδίνου (Hellenic Foundation) για την εξαίρετη μουσική του προσφορά στο Ηνωμένο Βασίλειο ενώ το 2006 αναλαμβάνει καλλιτεχνικός διευθυντής και σολίστας στο 21ο Διεθνές Βυζαντινό Συνέδριο του Λονδίνου με πατρόνα τον Πρίγκιπα Κάρολο. Έχει λάβει μέρος σε masterclasses, μιούζικαλ, τηλεοπτικές εκπομπές, κονσέρτα και παραστάσεις στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, το Ηρώδειο, ηχογραφήσεις και ραδιοφωνικές εκπομπές του BBC, σε φεστιβάλ εθνικής μουσικής ανά την Ευρώπη, καθώς και στο Βυζαντινό Φεστιβάλ του Λονδίνου ερμηνεύοντας το ειδικά γραμμένο έργο του Sir John Tavener «Μοιρολόι για την Κωνσταντινούπολη». Τέλος, από τον Σεπτέμβριο του 2008 είναι Επισκέπτης Βοηθός Ερευνητή στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο του Πανεπιστημίου του Λονδίνου ενώ από τον Φεβρουάριο του 2010 διδάσκει ως λέκτορας στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας της Ελλάδος.
Ο Ματθαίος Τσαχουρίδης γεννήθηκε στη Βέροια. Σε ηλικία 9 ετών, ο μικρός τότε Μακούλης, όπως πολλοί τον αποκαλούν και σήμερα, ξεκίνησε να παίζει την ποντιακή λύρα την οποία έμαθε από τον παππού του, γνωστό λυράρη της περιοχής. Από τότε μέχρι και σήμερα, η ποντιακή λύρα είναι το μουσικό όργανο με το οποίο ο Ματθαίος εκφράζει τη βαθιά του αφοσίωση, αγάπη και σεβασμό σε αυτό που υπηρετεί. Η δεξιοτεχνία του και ο τρόπος με τον οποίο ο Ματθαίος αποδίδει και εκφράζει τη μουσική παράδοση των Ελλήνων του Πόντου, αλλά και τις δικές του μουσικές απόψεις μέσα από το παίξιμο της λύρας του, δεν άργησαν να αναγνωριστούν. Σε ηλικία 12 ετών, κάνει την πρώτη του δισκογραφική δουλειά και ακολουθούν άλλες πέντε. Τον Μάιο του 1996 κερδίζει το πρώτο Πανελλήνιο βραβείο παραδοσιακής μουσικής, σε διαγωνισμό που διοργάνωσε το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Αμέσως μετά, η Ιερά Μητρόπολις Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας, παραχωρεί στον Ματθαίο υποτροφία για σπουδές στο εξωτερικό. Στο Λονδίνο, όπου βρίσκεται ακόμη και σήμερα, ο Ματθαίος είναι πτυχιούχος Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Goldsmiths του Λονδίνου, έχει στο ενεργητικό του μεταπτυχιακό Masters στην Εθνομουσικολογία και διδακτορικό του Μουσικού Τμήματος του Πανεπιστημίου. Το θέμα της διατριβής του ήταν «Η Ποντιακή Λύρα στη σύγχρονη Ελλάδα». Τον Ιανουάριο του 2005, ο Ματθαίος κερδίζει το Πρώτο Βραβείο του Ιδρύματος Τεχνών Βρετανίας, ως ο καλύτερος ερμηνευτής παραδοσιακού οργάνου στο Ηνωμένο Βασίλειο. Έχει συμμετάσχει με την ποντιακή λύρα στα φεστιβάλ παγκόσμιας μουσικής WOMAD (Αγγλία 2001 και 2005) και WOMEX (Ολλανδία 2002), στην Όπερα του Παλέρμο στη Σικελία για την UNESCO (Ιταλία 002) και στο Royal Albert Hall του Λονδίνου σε ένα φιλανθρωπικό κονσέρτο για τα παιδιά του Αφγανιστάν (Αγγλία 2002). Έχει εκτελέσει διάφορες συνθέσεις και έργα με την ποντιακή λύρα για το ραδιόφωνο του BBC και το 2004 ερμηνεύει με τη λύρα του το μουσικό Ολυμπιακό θέμα της τηλεόρασης του BBC για τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας, συνοδευόμενος από την Συμφωνική Ορχήστρα της Πράγας. Τον Αύγουστο του 2004 συνεργάζεται με τον Πέρση λυράρη Αρντεσίρ Καμκάρ στην Τεχεράνη. Αποκορύφωση στη μέχρι τώρα συναυλιακή του πορεία, αποτελεί η εμφάνισή του στο Ηρώδειο για την έναρξη του φεστιβάλ Αθηνών 2005. Εκεί ερμηνεύει με την ποντιακή λύρα συνθέσεις του Μίμη Πλέσσα υπό τη διεύθυνσή του και τη συνοδεία της Ορχήστρας Σύγχρονης Μουσικής της ΕΡΤ. Ο Ματθαίος εκτός από ποντιακή λύρα παίζει και άλλα έγχορδα μουσικά όργανα όπως βιολί, λαούτο, ούτι, μπουζούκι, κιθάρα, Ιρανική λύρα, Αφγανικό ρεμπάπ, καθώς επίσης και την Αφγανική και Ουζμπέκικη λύρα.
Το 2005 βραβεύεται από το Ελληνικό Ίδρυμα Λονδίνου (Hellenic Foundation) για την εξαίρετη μουσική του προσφορά στο Ηνωμένο Βασίλειο ενώ το 2006 αναλαμβάνει καλλιτεχνικός διευθυντής και σολίστας στο 21ο Διεθνές Βυζαντινό Συνέδριο του Λονδίνου με πατρόνα τον Πρίγκιπα Κάρολο. Έχει λάβει μέρος σε masterclasses, μιούζικαλ, τηλεοπτικές εκπομπές, κονσέρτα και παραστάσεις στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, το Ηρώδειο, ηχογραφήσεις και ραδιοφωνικές εκπομπές του BBC, σε φεστιβάλ εθνικής μουσικής ανά την Ευρώπη, καθώς και στο Βυζαντινό Φεστιβάλ του Λονδίνου ερμηνεύοντας το ειδικά γραμμένο έργο του Sir John Tavener «Μοιρολόι για την Κωνσταντινούπολη». Τέλος, από τον Σεπτέμβριο του 2008 είναι Επισκέπτης Βοηθός Ερευνητή στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο του Πανεπιστημίου του Λονδίνου ενώ από τον Φεβρουάριο του 2010 διδάσκει ως λέκτορας στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας της Ελλάδος.
Συντάκτης:Άννα Πατρωνίδου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου